621 - İSRA ve MİRAÇ
* Namazın farz kılınışının evvelinde ve miraç hadisesinden sonra namazın farziyetiyle birlikte Mescid-i Aksa 14,5 yıl Müslümanların kıblesi olmuştur.
621 - İsra Suresinin nüzulü.
622 - Efendimiz aleyhisselatü vesselamın hicreti.
623 - Bakara Suresi, 144. ayetinin nüzulü.
* Hicretten yaklaşık on sekiz ay sonra nüzul olan bu ayet ile birlikte kıble değişmiş ve Müslümanların namazda yöneldiği yer Kabe olmuştur.
627 - Efendimiz aleyhisselatü vesselamın tebliğ mektupları gönderirken o dönem Kudüs'e hâkim olan Bizans Kralı Herakleios'a mektubu.
629 - Efendimiz aleyhisselatü vesselamın Kudüs’ün fethi açısından askeri çalışmaları.
* Şam ve Mısır bölgesinde Dumetülcendel Gazvesi, Hisma Seriyyesi (Şam Sınıır) ve Zatülaylah Seriyyesi.
630 - Cabir b. Abdullah'ın Mekke fethedildiğinde Beytülmakdis'te namaz kılacağını adaması ve Efendimiz aleyhisselatü vesselam arasında geçen rivayet. (H. 20 Ramazan 8)
630 - Tebük Gazvesi sırasından Efendimiz aleyhisselatü vesselamın Kudüs’ün stratejik açısından bölge insanlarıyla sulh antlaşmaları yapması.
630 - Tebük Gazvesi esnasında Efendimiz aleyhisselatü vesselamın Beytülmakdis'in fethinin müjdesini vermesi.
630 - Tam tarih bilinmemekle birlikte araştırmalara göre bu dönemlerde Efendimiz aleyhisselatü vesselamın El-Halil bölgesinde Temim ed-Dari'ye toprak vakfetmesi.
632 - Efendimiz aleyhisselatü vesselamın vefatı.
* Sahabeden bazılarının efendimiz aleyhisselatü vesselamın defninin peygamberler diyarı Kudüs topraklarına olmasını tavsiye etmesi.
633 - Efendimiz aleyhisselatü vesselamın vefatının ardından Hz. Ebubekir'in (ra) Kudüs'e yönelik o bölgede fetih çalışmaları yapması.
636 - Yermük Savaşıyla elde edilen zaferler ve Şam şehirlerinin çoğunun İslam hakimiyetine girmesiyle Müslümanların Kudüs'e yönelmesi.
637 - Ebu Ubeyde b. Cerrah'ın Kudüs’ün fethi için ordularını göndermesi.
638 - Kudüs’ün fethi ve Hz. Ömer'in şehre girmesi.
* Hz. Ömer (ra) Kudüs'te kıldığı ilk sabah namazında, ilk rekâtta Sad Suresi (Davud aleyhisselam kıssası), ikinci rekâtta ise İsra Suresini okumuştur.
638 - Ubade b. Samit'in ra. Kudüs'e kadı tayin edilmesi.
685 - Emevi Halifesi Abdülmelik b. Mervan'ın Kubbetü's Sahra'nın yapılması emrini vermesi.
692 - Önce örnek olarak yapılan Silsile Kubbesi'nin ardından Kubbetüs's Sahra'nın inşasının tamamlanması.
701 - Kıble Mescidi’nin inşası.
748 - Abbasi döneminde deprem sebebiyle Mescid-i Aksa'nın doğu ve batı kısımlarının yıkılması, Ebu Cafer b. Mansur'un hilafetine kadar harap vaziyette kalması.
758 - Abbasi halifesi Mansur'un Kudüs'ü ziyareti.
774 - Kudüs'ün başka bir depreme maruz kalmasıyla onarılan Kubbetü's Sahra'nın yıkılması.
778 - Abbasi halifesi Mansur'un ardından oğlu Mehdi'nin Kudüs'ü ziyareti.
813 - Abbasi Halifesi Memun'un başa geçmesi.
913 - Surların onarımdan geçirilmesi ve Halife Muktedir'in annesinin isteğiyle Kubbetü's Sahra'nın elden geçirilmesi ve kapılarına ahşap destekler takılması.
969 - Kudüs'ün Fatımilerin yönetimine girmesi.
996 - Aziz Billah Fatımi döneminde Hristiyanlara müsamahakâr davranılması ve Hristiyanların Kudüs'te büyük yetki sahibi olmaları.
1016 - Depremle birlikte yapıların zarar görmesi hatta Kubbetü's Sahra'nın büyük kubbesinin yıkılması.
1022 - Yıkılan kubbenin Ez-Zahir li-i'zaz Dinillah zamanında yeniden yapılması.
1034 - Şam bölgesinde meydana gelen depremler neticesinde Kudüs duvarlarının bir bölümünün yıkılması, duvarların ve mescidin Halife Ez-Zahir tarafından onarılması.
1070 - Selçukluların, Atsız b. Ok Harezmî komutasında Kudüs şehrini ele geçirmesi.
1097 - Selçukluların beş devlete bölünmesiyle Fatımilerin Kudüs'ü tekrar ele geçirmesi.
Haziran 1099 - Haçlıların Kudüs şehrinin surları önünde kamp kurması.
7 Temmuz 1099 - Kudüs şehrinin Haçlılar tarafından kuşatılması.
15 Temmuz 1099 - Haçlıların Yafa Limanı ardından Kudüs'ü ele geçirmesi.
* Şehirdeki çocukları dahi seçmeden katliam yaptılar. Bu katliam sırasında şehrin önde gelen âlimleri ve siyasileri de vardı. Mescid-i Aksa'ya sığınan Müslümanlarda üç günün ardından fark edildikten sonra öldürüldüler.
17 Temmuz 1099 - Haçlıların Godfrey Ivan'ı Kudüs Kralı seçmesi ve kiliseye yakınlık kurması için 'Kudüs Muhafızı' adını vermeleri.
1137 - Yusuf b. Eyyub'ün Bağdat yakınlarında, Tikrit kalesinde doğması.
1143 - İmadeddin Zengi'nin Kudüs’ün fethi hazırlıkları çerçevesinde, Müslümanların birlik çalışmalarını hızlandırması ve Haçlıların elinden Harran'ı ele geçirmesi.
1146 - Nureddin Zengi'nin özellikle Halep ve Şam bölgesinde fetihler gerçekleştirerek Kudüs’ün fethini kolaylaştıracak birlik çalışmaları içerisinde olması.
1147 - İmadeddin Zengi'nin öldürülmesiyle sancağı Nureddin Zengi'nin devralması.
1174 - Nureddin Zengi'nin Kudüs'ün fethine şahit olamadan yakalandığı şiddetli hastalık sebebiyle 59 yaşında Rabbine kavuşması.
* Kudüs’ün fethinin hayaliyle yaşayan Nureddin Zengi'nin en büyük emeli yaptırdığı minberi yerine ulaştırmaktı.
1174 - Selahaddin Eyyubi'nin Zengi'nin vefatı ardından çıkan karışıklıklar sebebiyle Şam ve Şam Kalesi'ni devralması.
12 Haziran 1183 - Selahaddin Eyyubi'nin Halep ve çevresini ele geçirerek tek vücut olmuş İslam cephesinin güçlenmesini sağlaması.
1186 - Selahaddin Eyyubi'nin Kudüs’ün fethinin önündeki tek engel olan Musul'u kuşatması ve barış anlaşmasıyla fethetmesi.
1 Temmuz 1187 - Haçlıların Müslümanlara karşı saldırıya geçmesi ve Hıttin'e yerleşmesi.
3 Temmuz 1187 - Haçlıların, Arapların Hıttin Boynuzu dediği tepeye ulaşması.
4 Temmuz 1187 - Hıttin Savaşı'nın başlaması.
7 Temmuz 1187 - Müslümanların iki gün içerisinde zafer elde etmesi ve Amud kapısından Kudüs'ün kuşatılması.
2 Ekim 1187 - Selahaddin Eyyubi komutasındaki ordunun Hicri 27 Receb 583 yılında İsra ve Mirac olayının vuku bulduğu tarihte Kudüs'e girmesi.
* Namaz kılmak için mescide yönelen Selahaddin Eyyubi'nin ilk işi Nureddin Zengi'nin minberini yerine koydurmak oldu.
1187 - Eyyubilerin bölgedeki imar faaliyetleri.
4 Mart 1193 - Selahaddin Eyyubi'nin vefatı.
1229 - Selahaddin Eyyubi'nin vefatının ardının iktidar mücadelesine giren komutan sebebiyle iç karışıklık çıkması ve Yafa Antlaşmasının imzalanmasıyla Kudüs'ün Haçlılara teslim edilmesi.
1240 - Ürdün ve Kerek Hâkimi Melikü'n Nasr'ın antlaşmanın ihlali ve antlaşma üzerinden on yıl geçmesi sebebiyle Haçlıları Kudsüs'ten çıkarması.
1241 - Üzerinden çok vakit geçmeden bir hezimetle Kudüs'ün tekrar Haçlılara teslim edilmesi.
1241 - Çıkan karışıklıklar sebebiyle Melikü'n Nasr'ın tahttan indirilmesi.
1246 - Melikü's Salih Necmeddin Eyyub'ün bölge Müslümanlarından yardım alıp tekrar Şam'a hücum ederek nihai olarak Kudüs'ü ele geçirmesi.
Nisan 1253 - Suriye'deki Eyyubiler ile Memlükler arasında yapılan barış anlaşmasıyla Kudüs'ün Memlüklülere bırakılması.
1256 - Filistin ve Kudüs'ün tekrar Eyyubilere bırakılması.
3 Eylül 1260 - Memlüklerin, Ayn - Calut zaferiyle zaferiyle birlikte Eyyubi Hanedanlığının son bulmasıyla Kudüs'ün daha istikrarlı bir yönetime kavuşması.
1260 - Sultan Zahir Baybars'ın yıkılmak üzere olan Kubbetü's Sahra'nın yenilenmesi için gerekli parayı, alet ve ustaları bularak tamir ettirmesi, Kubbetü's Silsile'nin yenilenmesi ve süslenmesinin tamamlanması.
1267 - Emir Alaeddin Basir'in Kubbetü's Sahra'nın avlusuna taş döşetmesi.
1268 - Memlük sultanı Ez-Zahir Baybars'ın Kudüs çevresindeki Haçlı Krallıklarını ele geçirmesiyle o bölgede tekrar bir hakimiyet sağlaması.
1288 - Kendinden önceki sultanlar gibi Kudüs'ü ziyaret eden Kalavun'un şehre gelen fakirler için Ribatü'l Kalavun'u (Ribatü'l Mansuri) yaptırması.
1327 - Emir Tunkuz'un Arub bölgesinden Kudüs şehrine kadar uzanan Sebil kanalının yenilenmesini emretmesi.
1336 - Kattanin Çarşısının yaptırılması.
1348 - Kara Ölüm olarak adlandırılan Ortadoğu’daki veba salgının Kudüs’e ulaşması.
1480 - Mescid-i Aksa yolunda bulunan Eşrefiyye Medreselerinin Melik Eşref Kayıtbay tarafından yenilenmesi.
28 Aralık 1516 - Mercidabık Zaferi, Osmanlı ordusunun Kudüs ve Şam bölgesini fethi.
31 Aralık 1516 - Yavuz Sultan Selim'in Kudüs'e girişi.
* Yavuz Sultan Selim'in şehre girmesiyle Mescid-i Aksa ve Kubbetü's Sahra'nın anahtarları kendisine teslim edildi.
1 Ocak 1517 - Yavuz Sultan Selim'in Kudüs'ten ayrılması.
1520 - Kanuni Sultan Süleyman'ın tahta çıkmasıyla birlikte Kudüs ve Mescid-i Aksa'da tamir ve inşa işlerinin gerçekleşmesi.
1552 - Haseki Sultan Tekkesi, Haseki Sultan tarafından inşa ettirilmesi.
* Bu tekke kısa süre sonra bir camii, han, ribat, medrese, aşevi ihtiva eden bir külliye haline gelmiştir. Günümüze kadar fakir ve muhtaçlara yemek dağıtmaya devam etmiştir.
1700 - Hasidiklerin Kudüs’e akın etmesi.
1812 - II. Mahmud döneminde Kudüs Mütesellimin Genç Ağa'nın Süleyman Göleti'ndeki suyu Kudüs'e kadar getiren Sebil Kanalı'nı tamir ettirmesi.
1816 - Sayda Valisi Süleyman Paşa'nın kendi cebinden ödeyerek Mescid-i Aksa'yı restore ettirmesi ve ihtiyaçlarını karşılaması.
1817 - Vali Süleyman Paşa'nın, Sultan Mahmud'un emriyle Kubbetü's Sahra'da restore çalışmaları başlatması.
1831 - İbrahim Paşa komutasındaki orduların Şam ve Filistin'i işgal etmesi üzerine Bab-ı Ali'nin Filistin'in üç sancağı olan Akka, Kudüs ve Nablus’un; Akka valiliğinde birleştirilmesi.
1836 - İngiliz Yahudi milyoner Sir Moşe Montefiore’un Kudüs’ü ziyareti.
1838 - İngilizlerin Kudüs’te konsolosluk açması.
1841 - Bu yıla kadar Akka merkezli, Mısır yönetiminde olan bölgenin tekrar Osmanlı yönetimine geçmesi ve Kudüs'ün tekrar Filistin'in merkezi olması.
1850 - Batılıların Kudüs'e yönelmesi, şehirde konsolosluklar açmaları.
1856 - Kırım Savaşı'nın, İngiltere-Fransa yardımıyla Osmanlı Devletinin zaferiyle sonuçlanmasının ardından imtiyazlarını kullanan batılı devletlerin Kudüs'te misyonerlik çalışmaları yaparak işgal hazırlıklarının başlaması.
1858 - Artan nüfus ile birlikte insanların sur dışına da yerleşmeye başlaması.
1860 - Kudüs’te ilk Yahudi yerleşimi.
1861 - Sultan Abdülmecid'in vefatı üzerine kardeşi Sultan Abdülaziz'in tahta çıkması.
1864 - Kudüs'ün; Vilayetler Kanunu çıkması ile birlikte, Osmanlı yönetiminden ziyade yerel yönetiminin güçlenmesi.
1874 - Abdülmelik b. Mervan döneminden sonra Sultan Abdülaziz Döneminde Kubbetü's Sahra'nın en büyük tamir işleminin gerçekleşmesi.
1874 - Kudüs'ün, Şam vilayetinden ayrılarak doğrudan İstanbul'a bağlı bir sancak haline getirilmesi.
1876 - Sultan Abdülhamid Han'ın tahta çıkması.
1877 - Kudüs'te ilk belediye meclisleri kurulmasıyla birlikte, Yusuf Halidi'nin meclis başkanı seçilmesi.
1878 - Petah Tikva adını taşıyan ilk modern Siyonist yerleşim biriminin kurulması ve Filistin'de bireysel olarak ilk Yahudi yerleşimlerinin başlaması.
1882 - Tahta çıkışından itibaren Yahudilere ve Filistin bölgesine ihtiyatla yaklaşan Abdülhamid Han'ın Yahudilerin Kudüs'te sürekli ikametlerini yasaklayan fermanlar çıkarması, Yahudilerin göç edip, yerleşmesini engelemek üzere görevliler göndermesi.
1882 - Paris‘te ikamet eden ve İbranice adı Avraham Binyamin olan Yahudi kökenli Baron Edmond de Rothschild Filistin‘deki Siyonist yerleşimleri mali olarak desteklemeye başlaması.
1882 - İlk Siyonist göç dalgası.
* Çoğu Doğu Avrupa ülkelerindeki baskı ve pogromlardan kaçanlar olmak üzere yaklaşık 25,000 Yahudi Filistin‘e gitti.
1887 - Osmanlı Devletinin, Filistin‘i; Kudüs, Nablus ve Akka sancaklarına ayırması.
14 Şubat 1892 - Kudüs'ün İngiliz konsolosu Dickson'un, Osmanlı idaresinin Yahudi göçlerine izin vermediğini açıkladığı raporu yazması.
1896 - Yahudi kökenli Macar gazeteci Theodor Herzl'in, Filistin‘de ya da başka bir yerde bir Yahudi devletinin kurulmasını öngören Der Judenstaat (Yahudi Devleti) adlı kitabını yayımlaması.
18 Haziran 1896 - Theodor Herzl'in ilk İstanbul ilk ziyareti.
1897 - İsviçre‘nin Basel kentinde toplanan Birinci Siyonist Kongresi'nin Basel Programını kabul etmesi.
* Kongre, ―Filistin‘de bir Yahudi anayurdu kurulması çağrısında bulundu.
1897 - Dünya Siyonist Örgütü‘nün (WZO) kurulması.
1898 - Siyonistler'in Filistin’de koloniler elde etmek için emperyalist güçlerle görüşmesi.
1898 - Theodor Herlz’ın Kudüs’ü ziyareti.
Mayıs 1901 - Sultan II. Abdülhamid'in, Siyonist hareketin lideri Theodor Herzl’in Filistin’e Yahudi göçüne izin verilmesi talebini reddetmesi.
1901 - Basel‘de toplanan Beşinci Siyonist Kongresi'nin, WZO‘nun Filistin‘de toprak satın alması için Yahudi Ulusal Fonu‘nu (JNF) oluşturması.
1904/1914 - Yaklaşık 40,000 kişiden oluşan ikinci Siyonist göç dalgası sonucunda Yahudilerin sayısı Filistin nüfusunun %6‘sına ulaşması.
Ağustos 1914 - Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması.
1915 - İngiltere'nin, Türklere karşı isyan etmeleri koşuluyla bazı Arap topluluklara bağımsızlık sözü vermesi (McMahon mektupları).
30 Ocak 1916 - Mısır‘daki Britanya Yüksek Komisyoneri McMahon'un, Mekke Şerifi Hüseyin ile yaptığı görüşmeyle, savaştan sonra Osmanlı Devleti'nin, Arap eyaletlerinin bağımsızlığa kavuşacaklarına söz vermesi.
16 Mayıs 1916 - İngiltere ile Fransa, aralarında Osmanlı topraklarını gizlice paylaştıkları Sykes-Picot Anlaşmasını imzalaması.
Haziran 1917 – Bazı Arap topluluklarının Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklanması.
2 Kasım 1917 - İngiltere Hükümetinin, 'Balfour Deklarasyonunu' yayınlaması ve Siyonistlere Filistin’de Yahudi yurdu kurulması sözünü vermesi.
7 Kasım 1917 - İngilizlerin, Anzaklarla birlikte birinci dünya savaşının devam ettiği Osmanlı toprağı olan Filistin'de ilk olarak Gazze'yi işgal etmesi.
17 Kasım 1917 - İngilizlerin, Yafa'yı işgal etmesi.
9 Aralık 1917 - İngiliz komutan Edmund Allenby, birliklerinin başında Kudüs’e girmesi ve Kudüs’ün işgali.
Eylül 1918 - Filistin'in de Kudüs’ün ardından İngiliz generali Allenby‘nin komuta ettiği ordu tarafından işgal edilmesi.
30 Ekim 1918 - İngiltere'nin, Osmanlı'nın bu cephedeki yenilgisinin ardından Filistin'de askeri yönetim kurması.
27 Ocak/10 Şubat 1919 - Kudüs‘te toplanan Birinci Filistin Ulusal Kongresi'nin, Paris Konferansına gönderdiği bildirgede Balfour Deklarasyonunu reddetmesi ve Filistin‘in bağımsızlığını talep etmesi.
Temmuz 1919 - Şam’da, Suriyeliler Kongresinin, Siyonistlere ve emperyalistlere karşı çıkması.
17/19 Ekim 1919 - Sosyalist İşçi Partisi'nin adını Filistin Komünist Partisi olarak değiştirmesi ve I. Kongresini gerçekleştirmesi.
1919 - Yaklaşık 35,000 kişiden oluşan üçüncü Siyonist göç dalgası sonucunda Yahudilerin sayısı Filistin nüfusunun %12‘sine ulaşması.
25 Nisan 1920 - San Remo‘da toplanan Barış Konferansının, Filistin’i İngiltere’nin manda yönetimine bırakması.
Mayıs 1920 - İngilizlerin, İkinci Filistin Ulusal Kongresinin toplanmasını engellemesi.
1 Temmuz 1920 - İngilizlerin, Kudüs genel valilik ve yüksek komiserlik görevine Sir Herbert Samuel’i ataması.
Aralık 1920 - Hayfa‘da toplanan Üçüncü Filistin Ulusal Kongresi'nin, 1920-1935 yılları arasında ulusal hareketi yönetecek olan Yürütme Kurulunu seçmesi.
1921 - I. Dünya Savaşı sırasında gösterilerde ve direnişte bulunan İzzeddin El-Kassam'ın idam kararıyla Franszılar tarafından aranması ve İzzeddin El-Kassam'ın Filistin direnişine destek olmak ve birlik sağlamak amaçlı Hayfa'ya yerleşmesi.
Mart 1921 - Siyonistlerin illegal silahlı örgütü Hagana'yı kurması ve Yahudi güçlerinin eylemleri çoğaltması.
1 Mayıs 1921 - Yafa‘da Siyonist göçü protesto için yapılan gösterilerde 46 Yahudi öldürülmesi ve 146 Yahudi'nın yaralanması.
8 Mayıs 1921 - Hacı Emin el-Hüseyni'nin Kudüs Müftülüğü'ne atanması.
24 Temmuz 1922 - Milletler Cemiyeti'nin, Filistin manda yönetimini onaylanması.
Ekim 1922 - İngiliz manda yönetiminin Filistin bölgesinde ilk kez nüfus sayımı yapması.
* Bu sonuçlara göre; nüfusun %78‘inin Müslüman Arap, %11‘inin Yahudi ve %9.6‘sının Hristyan Arap olduğunu açıklandı.
1923 - Yahudilerin mülkiyetindeki toprakların Filistin yüzölçümünün %3'ü kadar bir seviyeye çıkması.
29 Eylül 1923 - Filistin'de İngiliz mandası resmen yürürlüğe girmesi.
1 Nisan 1925 - İbrani Üniversitesinin düzenlenen törenle eğitime başlaması.
Haziran 1928 - Kudüs’te Yedinci Filistin Ulusal Kongresi'nin toplanması.
23 Ağustos 1929 - Burak Duvarı Katliamı ve Burak Devrimi.
Ekim 1930 - Arap gösterileri sonucu Passfield Beyaz Raporunun yayınlanması ve Yahudi göçü sınırlandırılması kararırın alınması.
Şubat 1931 - Ramsay McDonald'ın Beyaz Raporu reddetmesi.
1931 - Hagana‘dan ayrılan ve Filistinlilere karşı daha sert bir politika izlenmesini savunan fanatik Siyonistlerin, Vladimir Jabotinski‘nin önderliğinde, kısaca IZL ya da İrgun olarak da anılan İrgun Zvai Leumi‘yi (Ulusal Askeri Örgüt) kurması.
18 Kasım 1931 - Filistin‘de İngilizlerin ikinci bir nüfus sayımı yapması.
* Nüfusun %73‘ünün Müslüman Arap, %16.9‘unun Yahudi ve %8.6‘sının Hristyan Arap olduğunu gösterdi.
Aralık 1931 - Kudüs‘te bir araya gelen 22 Müslüman ülkenin delegeleri Siyonizmin yol açtığı tehlikelere dikkat çekmek amaçlı açıklamalarda bulunması.
1932 - Kudüs şehrinin batı tarafında yer alan King David Oteli’nin açılması.
20 Kasım 1935 - Hayfa‘lı Müslüman alim ve direniş lideri Şeyh İzzeddin el-Kassam'ın İngiliz kuvvetlerine karşı savaşırken şehit edilmesi.
19 Nisan 1936 - İlk Filistin ayaklanması.
25 Nisan 1936 - Filistinli siyasal partilerin liderleri Müftü Hacı Emin el-Hüseyni‘nin başkanlığında Arap Yüksek Komitesinin oluşturulması.
8 Mayıs 1936 - Filistin Ulusal Komitelerinin Kudüs‘teki toplantısının ardından Büyük Ayaklanmanın başlaması.
11 Kasım 1936 - Başında Lord Peel‘in bulunduğu Krallık Komisyonu'nun Filistin ayaklanmasının nedenlerini incelemek üzere Filistin‘e gelmesi.
7 Temmuz 1937 - Peel Komisyonu yayımladığı raporunda Filistin‘in üçte biri Yahudilere bırakılmak ve Kudüs‘ün denetimi Britanya‘nın elinde kalmak kaydıyla ikiye bölünmesi kararı alınması.
23 Temmuz 1937 - Arap Yüksek Komitesi Peel Komisyonunun raporu reddetmesi, Komitenin, Yahudilerin ve diğer azınlıkların meşru haklarını tanımak ve İngiliz çıkarlarını gözetmek kaydıyla bağımsız ve birleşik bir Filistin‘in kurulmasını talep etmesi.
1 Ekim 1937 - İngilizlerin, Arap Yüksek Komitesini ve tüm Filistin siyasal örgütlerini yasaklaması.
11 Kasım 1937 - İngilizlerin Filistin ayaklanmasını ezmek için askeri mahkemeler kurması.
Haziran 1938 - İngiliz subayı Orde Wingate'nin, Filistin köylerine karşı operasyonlar için İngiliz askerlerinden ve Hagana militanlarından oluşan Özel Gece Birliklerini oluşturması.
19 Ekim 1938 - Ayaklanmayı bastırmak için İngiltere‘den takviye güç getiren sömürge yönetiminin, meydana gelen çarpışmalarda Kudüs‘ün, Eski Şehir olarak bilinen doğu yakasını Filistinlilerden geri alması.
22 Mart 1945 - Kahire‘de yapılan ve Mısır, Ürdün, Suriye, Lübnan, Suudi Arabistan, Irak ve Yemen‘in katıldığı toplantıda Arap Birliği'nin kurulması.
Eylül 1945 - Hagana‘nın denetimi altında Filistin‘e büyük ölçekli yasadışı göçün yeniden başlatılması.
22 Temmuz 1946 - Yahudi terör örgütü Irgun’un, İngiliz manda yönetiminin karargâh olarak kullandığı Kral Davud Oteli’ne düzenlediği saldırıda 96 kişinin hayatını kaybetmesi.
8 Eylül 1947 - Birleşmiş Milletler Filistin Özel Komite (UNSCOP) raporunun yayımlanması.
29 Kasım 1947 - BM Genel Kurulunun, Filistin‘in %56.5‘unu Yahudilere ve %43‘ünü Araplara bırakan ve Kudüs‘e uluslararası statü tanıyan Taksim Planını kabul etmesi.
21 Aralık 1947 - Yahudi terör örgütü Hagana ve İrgun'un, Yafa'nın kuzeyindeki sahil bölgesindeki bedevi yerleşim merkezlerine saldırması.
31 Aralık 1947 - Yahudi terörist Hagana ve İrgun'un, 60‘dan fazla sivilin yaşamını yitirdiği Beled el-Şeyh (Hayfa) katliamını gerçekleştirmesi.
14 Ocak 1948 - Siyonistlerle yapılan görüşmelerde Çekoslovakya'nın Hagana terör örgütüne yükske miktarda askeri techizat vermeyi kabul etmesi.
18 Mart 1948 - ABD Devlet Başkanı Truman'ın, Siyonist hareketin önderi Chaim Weizmann‘la yaptığı gizli görüşmede 15 Mayıs‘ta açıklanması düşünülen İsrail devletinin kuruluşuna ilişkin deklarasyonu destekleyeceğine söz vermesi.
9 Nisan 1948 - Yahudi terör örgütlerinin, Kudüs yakınlarındaki Deyr Yasin köyünde yaklaşık 250 kişiyi katletmesi.
1 Mayıs 1948 - Siyonist kuvvetlerin Eyn el-Zeytun‘da (Safad) yetmişten fazla sivili katletmesi.
14 Mayıs 1948 - ABD Başkanı Truman'ın İsrail devletini tanıması ve İsrail’in resmen kuruluşu, ilk Arap-İsrail Savaşı.
15 Mayıs 1948 - İngiliz manda yönetiminin sona ermesi ve İsrail devletinin kuruluşunun ilan edilmesi.
* 1948 yılı boyunca Araplarla İsrailliler arasında yaşanan çatışmalar nedeniyle 700.000'in üstünde Filistinli yurtlarından oldu, yüzlerce Filistinli köy ve kasabası insansızlaştırıldı veya yok edildi. Araplar 15 Mayıs 1948 gününü "El Nakba" ya da "Felaket" günü olarak anarlar.
Şubat/Temmuz 1949 - İsrail'in, savaştığı her Arap ülkesi ile ayrı ayrı ateşkes anlaşmaları imzalaması ve böylece ilk Arap-İsrail Savaşı'nın sona ermesi.
3 Nisan 1949 – İsrail’in, BM Bölüşüm Planında kendisine ayrılandan yüzde 50 daha fazla toprağı ele geçirmiş olduğu koşullarda Arap devletleri İsrail‘le ateşkes yapmayı kabul etmesi ve işgal nedeniyle yaklaşık 1.2 milyon Filistinliden 780,000’i mülteci durumuna geldi.
11 Mayıs 1949 - İsrail'in BM üyeliğine kabul edilmesi.
8 Aralık 1949 - Komşu ülkelerde derme-çatma kamplarda yaşayan yüzbinlerce Filistinli’ye yiyecek, barınak, sağlık ve eğitim yardımı sağlamak amacıyla UNRWA'nın kurulması.
23 Ocak 1950 - İsrail'in, BM kararlarına meydan okumak suretiyle başkentini işgal edilmiş Yafa topraklarından (Tel Aviv) kendi çizdikleri sınırla Batı Kudüs‘e taşıması.
20 Temmuz 1951 - İngiltere emperyalizminin uşağı Ürdün Kralı Abdullah'ın, Kudüs‘te Mescid-i Aksa girişinde 19 yaşındaki bir Filistinli genç tarafından öldürülmesi.
15 Ekim 1953 - Ateşkes sınırını geçerek Batı Şeria‘ya giren Ariel Şaron komutasındaki birliğin, El-Halil (Hebron) yakınlarındaki Kibya köyünde 53 Filistinli sivili katletmesi.
1953- İsrail Meclisinin Kudüs’e taşınması, Kudüs’ün fiili başkent olması.
4/5 Nisan 1956 - Mısır komandolarının taciz eylemlerini bahane eden İsrail‘in Gazze‘ye top ateşi açması ile kentte 59 kişinin ölmesi ve yaklaşık 100 kişinin yaralanması.
29/30 Ekim 1956 - Mısır Devlet Başkanı, Cemal Abdünnasır’ın Süveyş Kanalı’nı millileştirmesinin ardından İsrail, Fransa ve İngiltere'nin, Mısır’a saldırması.
29 Ekim 1956 - Siyonist rejimin Kafr Kassem köyünde gerçekleştirdiği katliamda 51 Filistinliyi öldürmesi ve 13‘ünü de yaralaması.
8 Mart 1957 - İsrail'in, Ekim 1956‘da Mısır‘a karşı girişilen korsanca saldırı sırasında işgal ettiği Şarm el-Şeyh ve Gazze Şeridi‘nden çekilmesi.
1957 - İsrail'in, Fransa‘nın teknolojik yardımıyla Dimona nükleer santralini kurmaya başlaması.
7 Ekim 1959 - Yaser Arafat, Halil El Vezir ve arkadaşlarının daha sonra El Fetih adını alacak olan Filistin Kurtuluş Komitesi‘ni kurmaları.
29 Mayıs 1964 - Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) kuruldu.
1 Ocak 1965 - El-Fetih‘ın askeri kanadı El-Asifa'nın, İsrail‘e karşı silahlı savaş başlatması.
1965 - Macar Teddy Kollek’in, David Ben Gurion’un emrinde diplomat olarak çalıştıktan sonra, Kudüs’ün batısına belediye başkanı olarak seçilmesi.
5 Haziran 1967 - Üçüncü Arap-İsrail Savaşı, Altı Gün Savaşları.
1 Ocak 1968 - El Fetih'in, Araplarla Yahudilerin birlikte yaşayacakları demokratik bir Filistin devleti kurulmasını öngören siyasal programını yayımlaması.
21 Mart 1968 - İsrail birliklerinin, Ürdün’ün Karameh bölgesinde hiç beklemedikleri bir direnişle karşılaşması; Arap ordularının başaramadığını küçük bir direniş örgütünün (el-Fetih) başarması. Arafat ve el-Fetih'in, Filistinlilerin umudu hâline gelmesi.
21 Ağustos 1969 - Mesih’in gelişini hızlandırma iddiasındaki Avustralyalı Evanjelik bir Hristiyan tarafından Mescid-i Aksa’nın yakma girişimi ve Kıble Mescid'nin ağır hasar alması.
16/25 Eylül 1970 - Ürdün Kralı Hüseyin’e yönelik başarısız darbe girişiminin ardından Filistinli Fedailere karşı İsrail’in de desteğiyle başlatılan operasyonda 3.500 kişinin hayatını kaybetmesi.
9 Temmuz 1972 - Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) sözcüsü ve tanınmış Filistinli edebiyatçı Hasan Kanafani ile yeğeninin, MOSSAD‘ın arabalarına koyduğu bombanın patlaması sonucu ölmesi.
8 Ağustos 1973 - Filistin Ulusal Cephesi'nin işgal altındaki topraklarda kurulması.
6 Ekim 1973 - Mısır ve Suriye’nin Sina Yarımadası ve Golan Tepeleri’nde bulunan İsrail kuvvetlerine saldırmasıyla Yom Kippur Savaşı'nın başlaması.
* (Dördüncü Arap-İsrail Savaşı). 26 Ekim’de BM’nin devreye girmesiyle savaş sona erdi.
13 Kasım 1974 - FKÖ lideri Yaser Arafat'ın BM Genel Kurulu’nda ilk konuşması.
22 Kasım 1974 - BM Genel Kurulu'nun, Filistinlilerin kendi kaderini tayin hakkını tanıması ve FKÖ’ye gözlemci statüsü vernesi.
6 Eylül 1976 - FKÖ'nün, Arap Birliği’ne tam üye olması.
17 Eylül 1978 - Mısır, İsrail ve ABD arasında Camp David Anlaşmalarının imzalanması.
29 Kasım 1978 - BM'nin, 29 Kasım‘ı Filistin‘le Dayanışma Günü ilan etmesi.
26 Mart 1979 - Mısır ile İsrail arasında barış anlaşması imzalanması.
* Bu, İsrail’in bir Arap ülkesi ile imzaladığı ilk barış anlaşmasıydı.
30 Temmuz 1980 - İsrail parlamentosunda alınan bir kararla Kudüs'ün, İsrail’in “ebedi ve bölünmez başkenti” olarak ilan edilmesi.
14 Aralık 1981 - İsrail'in, 1967’den beri askerî idare altında tuttuğu Golan Tepeleri’ni ilhak ettiğini açıklaması.
15/16 Eylül 1982 - Ariel Şaron’un gözetimi ve korumasında Lübnanlı Hristiyan Falanjist milislerin, Beyrut’taki Sabra ve Şatilla mülteci kamplarına girerek 36 saat içinde 2.000’e yakın Filistinli mülteciyi, cesetleri tanınmaz hâle gelecek şekilde katletmesi.
26 Temmuz 1983 - El Halil'deki (Hebron) İslam Üniversitesine makinalı tüfek ve el bombalarıyla saldıran üç İsrailli yerleşimcinin, 3 kişiyi öldürmesi ve 33 kişiyi yaralaması.
11 Şubat 1985 - El Fetih‘ın egemen olduğu FKÖ Yürütme Kurulu'nun (Filistin Devleti'nin), Kral Hüseyin ile Yaser Arafat arasında yapılan Amman Anlaşmasını onaylaması..
1 Ekim 1985 - İsrail'in Tunus’taki FKÖ karargâhına hava saldırısı düzenlemesi. Arafat'ın saldırı esnasında karargâhta bulunmadığı için kurtulurken, 70 FKÖ mensubu hayatını kaybetmesi.
Mayıs 1985 - Şii EMEL örgütü milislerinin Lübnan‘daki Filistin kamplarını kuşatmasının ardından patlak veren şiddetli çarpışmalarda iki taraftan toplam 800 dolayında insan ölmesi ve yaklaşık 4,000 kişinin yaralanması.
20 Mayıs 1985 - 1,150 Filistinli mahkum karşılığında 1982‘de tutsak edilmiş olan üç İsrail askerinin serbest bırakılması.
8 Aralık 1987 - Gazze’de bir Yahudi’ye ait kamyonetin Filistinli işçileri taşıyan bir araca çarpması ve 4 Filistinlinin ölümüne 9’unun yaralanmasına neden olmasıyla Birinci İntifada'nın başlaması.
* Bu intifada 1992 yılına kadar sürmüştür.
14 Aralık 1987 - HAMAS'ın (İslami Direniş Hareketi) kurulması.
12/15 Kasım 1988 - Cezayir’de toplanan Filistin Ulusal Konseyi'nin, Bağımsız Filistin devletini ilan etmesi.
13 Aralık 1988 - FKÖ lideri Yaser Arafat'ın, BM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada İsrail’in var olma hakkını tanıdığını açıklaması.
2 Nisan 1989 - HAMAS‘ın İsrail hedeflerine karşı ilk saldırısını gerçekleştirmesi.
Ocak 1990 - SSCB'nin, Yahudilerin İsrail‘e göçü önündeki tüm engelleri kaldırması.
20 Mayıs 1990 - Siyonistler Yafa (Tel Aviv) yakınlarında 7 Filistinli işçiyi vurarak öldürmesi.
20 Haziran 1990 - Sovyet Yahudilerinin ocak ayında İsrail’e yoğun bir şekilde göç etmeye başlamasıyla süregelen olayların patlak vermesi.
8 Ekim 1990 - Siyonistler tarafından Kudüs, Mescid-i Aksa’da katliam gerçekleştirilmesi.
* Olayda 30 Filistinli hayatını kaybederken 850 Filistinli de yaralandı.
16 Ekim 1991 - HAMAS lideri Şeyh Ahmed Yasin'in müebbet hapis ile cezalandırılması.
30 Ekim 1991 - ABD Başkanı George Bush ile SSCB lideri Mihail Gorbaçov’un Madrid Konferansı’nı başlatmalarından sonra, İsrail ile Arap komşuları arasında ilk görüşmelerin yapılması ve Filistin, Birleşik Ürdün-Filistin delegasyonunun parçası olarak görüşmelere katılması.
1992 - HAMAS'ın, silahlı kanadı İzzettin Kassam Tugayları’nı kurarak İsrail’e karşı silahlı eylemlerini yoğunlaştırması.
17 Aralık 1992 - İsrail'in, işgal altındaki topraklardan, çoğu HAMAS üyesi ve destekçisi olmak üzere 415 Filistinliyi Güney Lübnan‘a sürgün etmesi.
16 Nisan 1993 - Filistinli bir grup tarafından Ürdün Vadisi yakınında ilk intihar saldırısı düzenlenmesi, havaya uçurulan otobüsteki 2 kişinin ölmesi, 5 kişinin yaralanması.
13 Eylül 1993 - İsrail Başbakanı İzak Rabin ve FKÖ lideri Yaser Arafat arasında Washington’da, beş yıl sonra Filistin’de özerk bir devletin kurulmasını öngören Filistin Özerklik İlkeleri Deklarasyonu (Oslo I Anlaşması) imzalanması.
25 Şubat 1994 - Batı Şeria’nın El-Halil kentinde bulunan Halilurrahman/Hz. İbrahim Camii’ne sabah namazı sırasında bir Yahudi yerleşimci tarafından gerçekleştirilen saldırıda aralarında çocukların da bulunduğu 50’nin üzerinde Filistinli hayatını kaybetmesi, yaklaşık 300 kişinin de yaralanması.
4 Mayıs 1994 - İzak Rabin ve Yaser Arafat arasında Oslo Anlaşması’nı tamamlayıcı düzenlemeler içeren Kahire (Gazze-Eriha) Anlaşması imzalanması.
14 Mayıs 1994 - Özerklik anlaşmasının ayrıntılı planının, Mısır'ın başkenti Kahire'de imzalanması ve Gazze ile Batı Şeria'daki Eriha'nın, ilk Filistin özerk bölgeleri olması.
1 Temmuz 1994 - FKÖ lideri Yaser Arafat'ın 27 yıl süren sürgünden sonra Gazze’ye dönmesi.
14 Ekim 1994 - Ortadoğu Barış Süreci’ne verdikleri destek nedeniyle FKÖ lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı İzak Rabin ile Dışişleri Bakanı Şimon Peres'in, Nobel Barış Ödülü alması.
26 Ekim 1994 - İsrail ve Ürdün arasında 46 yıl süren savaşın ardından barış anlaşması imzalanması.
9 Nisan 1995 - İslami Cihad‘ın Gazze‘deki bir yerleşim birimini bombalaması sonucu 7 İsrail askeri ile bir ABD yurttaşı yahudinin ölmesi.
28 Eylül 1995 - II. Oslo Anlaşması'nın (Batı Şeria ve Gazze Şeridi Geçici Anlaşması) Washington’da imzalanması.
26 Ekim 1995 - İslami Cihad lideri Dr. Fethi Şikaki'nin, İsrail gizli servisi MOSSAD’ın düzenlediği bir saldırı sonucu Malta’da şehid edilmesi.
4 Kasım 1995 - Oslo Anlaşması’nın altına imza atan İsrail Başbakanı İzak Rabin'in, aşırı sağcı Yigal Amir tarafından öldürülmesi.
4 Kasım 1995 - Simon Peres'in İsrail başbakanlığına getirilmesi.
5 Ocak 1996 - HAMAS‘ın askeri önderlerinden mühendis lakaplı Yahya Ayaş'ın, bir suikast ile şehid edilmesi.
20 Ocak 1996 - Filistin’de yapılan ilk seçimlerde, FKÖ lideri Yaser Arafat'ın %88,2’lik oy oranıyla Filistin Ulusal Otoritesi’nin başkanı seçilmesi.
25 Şubat/6 Mart 1996 - HAMAS‘ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugaylarının İsrail‘e karşı gerçekleştirdiği dört ayrı saldırıda toplam 58 kişinin ölmesi üzerine, Filistin Otoritesi'nin yüzlerce HAMAS lideri ve üyesinin tutuklaması.
29 Mayıs 1996 - İsrail seçimlerini Benyamin Netanyahu liderliğindeki Likud Partisi’nin kazanması barış görüşmelerinin sekteye uğraması.
27 Eylül 1996 - Mescid-i Aksa’nın altında kazılan tünellerin açılması sürecinde patlak veren olaylarda üç günde 76 Filistinli hayatını kaybetmesi, 2000’e yakın Filistinlinin de yaralanması.
15 Ocak 1997 - II. Uygulama Anlaşması olan el-Halil Protokolünün imzalanması.
1 Ekim 1997 - Ürdün’ün baskısıyla İsrail'in, 16 Ekim 1991’de müebbet hapis cezasına çarptırılan HAMAS’ın manevi lideri Şeyh Ahmed Yasin’i serbest bırakmak zorunda kalması.
25 Eylül 1997 - Kanadalı turist kılığındaki MOSSAD ajanlarının Ürdün‘de HAMAS temsilcisi Halit Meşal‘a karşı başarısız bir suikast girişiminde bulunmaları.
29 Mart 1998 - Filistin Devleti'nin, Ramallah‘ta bir patlama sonucu yaşamını yitiren HAMAS‘ın askeri liderlerinden Muhittin Şerif‘in örgüt içi hesaplaşma sonucu öldüğünü ileri sürmesi, HAMAS'ın ise olaydan İsrail‘i sorumlu tutması.
10 Nisan 1998 - HAMAS‘ın Filistin Otoritesi içindeki bazı görevlilerin istifa etmesini isteyen bir bildiri dağıtması üzerine, içlerinde örgütün liderlerinden Abdülaziz Rantisi‘nin de bulunduğu bir dizi HAMAS üyesinin tutuklanması.
21 Haziran 1998 - İsrail hükümetinin, Başbakan Netanyahu’nun Büyük Kudüs planını onaylaması.
14-16 Aralık 1998 - Bill Clinton'ın, Gazze‘yi ve Beytüllahim‘i ziyaret ederek Filistin‘e ayak basan ilk ABD devlet başkanı ünvanını kazanması.
16 Mart 1999 - Dışişleri Bakanı Ariel Şaron'un İsrail‘in, Kudüs‘ün uluslararasılaştırılmasını öngören 1947 tarihli BM kararını artık geçersiz saydığını bildirmesi.
4 Mayıs 1999 - ABD Başkanı Clinton’ın Arafat’a nihai statü görüşmelerinin bir yıl içinde sonuçlanacağı garantisini vermesi dolayısıyla Filistin Merkez Konseyi'nin Bağımsız Filistin Devletinin ilanını ertelemesi.
25 Temmuz 2000 - II. Camp David Zirvesinin ABD Başkanı Clinton’ın “anlaşmaya varamadılar” şeklindeki açıklamasıyla sona ermesi.
13 Eylül 2000 - Oslo Anlaşması’nda Filistin’in özerkliği için verilen beş yıllık sürenin dolması..
28 Eylül 2000 - Filistin halkının kasabı ve savaş suçlusu Ariel Şaron'un 1,000‘e yakın polisin eşliğinde Kudüs'te Harem El Şerif'i provokatif bir tarzda ziyaret etmesiyle, İkinci Filistin İntifadasının başlaması.
6 Şubat 2001 - İsrail’de yapılan erken genel seçimlerle Likud Partisi lideri Ariel Şaron'un ezici bir üstünlükle başbakan olması.
14 Mayıs 2001 - Bir süredir sivillerin yanısıra Filistin polisini de hedef alan ve çok sayıda Filistin polis merkezini bombalayan İsrail'in, Batı Yakası‘nda bir kontrol noktasında görev yapan 5 Filistinli polisini öldürmesi ve İsrail helikopterlerinin ise Gazze Şeridi‘nde Filistin polisine ait 10 zırhlı aracı bombalayarak tahrip etmesi.
18 Mayıs 2001 - HAMAS‘ın İsrail‘e karşı gerçekleştirdiği bir misilleme eyleminde 5 İsraillinin ölmesi üzerine İsrail savaş uçaklarının 1967 yılından bu yana ilk kez Batı Yakası‘nı bombalaması ve Nablus ve Ramallah‘ta 12 kişinin ölümüne sebep olması.
1 Haziran 2001 - Hamas üyesi intihar eylemcisinin, bir gece kulübüne saldırmasıyla çoğu genç 21 İsrailli hayatını kaybederken 100 kişinin de yaralanması.
16 Eylül 2001 - Eriha ve Cenin‘e giren İsrail birlikleriyle Filistinliler arasındaki çatışmalarda 4 Filistinlinin ölmesi ve 21 Filistinli de yaralanması.
Ekim 2001 - HAMAS’ın askerî kanadı İzzettin Kassam Tugayları ilk roketini fırlattı. 3 mil menzilli olan roket Gazze içinde boş bir alana düşmesi.
17 Ekim 2001 - İsrail Turizm Bakanı Rehavam Zeevi'nin, Kudüs’te Filistin Halk Kurtuluş Cephesi grubu üyeleri tarafından vurularak öldürülmesi.
24 Ekim 2001 - Batı Yakası‘ndaki Beyt Rema köyüne saldıran İsrail kuvvetlerinin 13 Filistinliyi öldürmesi, 20‘den fazlasını da yaralaması.
1 Kasım 2001 - HAMAS‘ın önde gelen komutanlarından Cemil Cedallah'ın, bir İsrail helikopterinin attığı füzeyle şehit edilmesi.
18 Ocak 2002 - İsrail'in, Voice of Palestine (Filistin‘in Sesi) radyo istasyonunu dinamitleyerek havaya uçurması ve Arafat‘ın Ramallah‘taki karargahını tanklarla kuşatması.
21 Ocak 2002 - İsrail kuvvetlerinin Tulkarim‘i işgal etmesi.
10 Şubat 2002 - İsrail işgali altındaki topraklara ilk Kassam roketinin düşmesi.
24 Şubat 2002 - İsrail helikopterlerinin, Batı Şeria ve Gazze‘de çeşitli hedeflere ve bu arada Yaser Arafat‘ın karargahına ateş açmaları ve İsrail askerlerinin 17 ay aradan sonra ilk kez Gazze‘ye girmeleri.
27 Mart 2002 - Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah’ın Filistin-İsrail sorununun çözümüne yönelik olarak hazırladığı “Arap Barış Planı”, Beyrut’ta gerçekleştirilen Arap Birliği Zirvesi’nde onaylanması.
29 Mart 2002 - İsrail birliklerinin Batı Şeria’daki tüm Filistin kentlerine tanklarla girmesiyle “Koruyucu Kalkan Operasyonu” başlaması.
3-15 Nisan 2002 - Batı Şeria’daki Cenin Mülteci Kampı’nı dış dünyadan tamamen tecrit eden İsrail'in, burada 1.300 Filistinliyi katletmesi, 1.500’ünü de yaralaması.
1 Mayıs 2002 - 19 Nisan 2002’de BM Güvenlik Konseyi tarafından Cenin’deki katliamı araştırmak üzere kurulmasına karar verilen komisyonun, İsrail’in gösterdiği tepkiler nedeniyle dağıtılması.
3 Haziran 2002 - Başbakan Ariel Şaron'un, Batı Şeria’yı çepeçevre kuşatacak olan yaklaşık 700 kilometrelik sözde “güvenlik duvarı”nın 110 kilometrelik ilk etabının inşasını onaylaması.
17 Haziran 2002 - Sözde 'güvenlik duvarı'nın inşasına başlanması.
30 Eylül 2002 - Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyan yasanın ABD Kongresi’nden geçmesi.
5 Ekim 2002 - ABD Kongresi’nin kararına karşılık Arafat'ın, iki yıl önce Filistin Konseyi’nden geçen Doğu Kudüs’ü Filistin devletinin başkenti olarak kabul eden yasayı imzalaması.
17 Kasım 2002 - İsrail Dışişleri Bakanı Benyamin Netenyahu'nun Oslo anlaşmalarının tamamen iptal edildiğini bildirmesi.
30 Kasım 2002 - İsrail kuvvetleri BM Gıda Programı’nın Gazze’deki gıda deposunu yerle bir etmesi.
28 Ocak 2003 - İsrail’de yapılan erken genel seçimlerde Ariel Şaron başkanlığındaki Likud Partisinin, milletvekili sayısını ikiye katlayarak seçimin galibi olması.
16 Mart 2003 - Amerikalı aktivist Rachel Corrie'nin Refah'ta bir buldozer tarafından ezilerek, öldürülmesi.
19 Mart 2003 - Filistin lideri Arafat’ı muhatap almak istemeyen dış güçlerin baskılarıyla Filistin’de başbakanlık kurumu tahsis edilmesi ve Arafat'ın, Mahmud Abbas’ı ilk başbakan olarak ataması.
22 Mart 2004 - Filistin’in manevi lideri Şeyh Ahmet Yasin'in sabah namazı çıkışında bizzat Şaron tarafından yönetilen bir askerî operasyon sonucu 8 Filistinli ile birlikte hunharca katledilmesi.
17 Nisan 2004 - Şeyh Ahmet Yasin’in şehadetinin ardından HAMAS liderliğine getirilen Abdülaziz el-Rantisi'nin, Şeyh Yasin’e karşı düzenlenen suikasta benzer bir yöntemle şehit edilmesi.
12/24 Mayıs 2004 - Gökkuşağı Operasyonu. İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki Refah Mülteci Kampı’na düzenlediği saldırılarda 53 Filistinlinin hayatını kaybetmesi, 120’sinin de yaralanması.
11 Kasım 2004 - 2,5 yıldır İsrail tarafından Ramallah’taki karargâhında tecrit edilen Filistin’in efsanevi lideri Yaser Arafat'ın, şüpheli bir şekilde hayatını kaybetmesi.
5 Ocak 2006 - İsrail’in kuruluşundan itibaren Araplarla yaptığı tüm savaşlara aktif olarak katılan ve pek çok katliama imza atan, İkinci İntifada’yı bizzat kışkırtan Başbakan Ariel Şaron'un, beyin kanaması geçirerek hastaneye kaldırılması.
28 Mart 2006 - İsmail Heniyye başbakanlığında kurulan HAMAS hükümeti, 36’ya karşı 70 oyla meclisten güvenoyu alması.
7 Nisan 2006 - AB'nin, Filistin hükümetine doğrudan yardımları askıya aldığını açıklaması.
10 Mayıs 2006 - İsrail hapishanelerinde tutuklu bulunan bazı örgütlerin liderlerinin, Filistin mücadelesinin hedef ve ilkelerini ortaya koymak üzere 18 maddelik bir planı ilan etmeleri. (Mahkûmlar Planı).
8 Haziran 2006 - İsrail'in, HAMAS hükümetinin, güvenlik biriminin başına getirdiği Filistin Halk Direniş Komiteleri (FHDK) örgütünün kurucusu Cemal Ebu Samhadana’yı Gazze Şeridi’nin güneyine düzenlenen bir hava saldırısında öldürmesi.
9 Haziran 2006 - İsrail'in, Gazze Şeridi’nin Beyt Lahiya sahilinde piknik yapan 6’sı aynı aileden 8 kişiyi katletmesi; müteakip saldırılarda ölü sayısının 20’yi aşması.
10 Haziran 2006 - HAMAS'ın 16 aydır uyguladığı ateşkesi bozduğunu ilan etmesi.
24 Haziran 2006 - Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile Başbakan İsmail Heniyye'nin, Mahkûmlar Planı’nın önemli maddeleri üzerinde anlaşmaya varması ve HAMAS'ın diplomatik müzakerelerde Abbas’ın önderliğini kabul etmesi.
28 Haziran 2006 - İsrail ordusunun, Gazze Şeridi’ne yönelik “Yaz Yağmurları Operasyonu”nu başlatması. Saldırıda elektrik santrali, köprüler ve hükümet binalarının hedef alınması.
31 Ağustos 2006 - İsrail askerlerinin, El-Aksa Şehitleri Tugayı’nın Batı Şeria’daki en üst düzey yetkililerinden Fadi Kafisha’yı katletmesi.
11 Eylül 2006 - 16 Ağustos’ta başlayan görüşmeler sonunda Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile Başbakan İsmail Heniyye'nin, ulusal birlik hükümeti kurma konusunda anlaşması.
7 Kasım 2006 - İsrail ordusunun 31 Ekim'de başlattığı 'Güz Bulutları Operasyonu'
25 Aralık 2006 - Filistin lideri Mahmut Abbas'ın ulusal birlik hükümeti kurulması, aksi takdirde erken seçimlere gidileceği konusunda HAMAS’a 10 günlük bir süre tanıması.
6 Ocak 2007 - Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın, HAMAS’ın Gazze Şeridi’nde görev yapan silahlı güçlerini yasa dışı ilan etmesi.
21 Ocak 2007 - Mahmud Abbas'ın, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad’in daveti doğrultusunda Şam’da Hamas lideri Halid Meşal ile görüşmesi.
26 Ocak 2007 - Filistin Dışişleri Bakanı Mahmud Zahar’ın Gazze’deki evine ateş açılması.
29 Ocak 2007 - Filistin İçişleri Bakanı Said Siyam’ın evine saldırı düzenlenmesi.
30 Ocak 2007 - 32 Filistinlinin ölümüne sebep olan çatışmaların ardından, Mısır’ın arabuluculuğunda Hamas ve El Fetih'in ateşkes ilan etmesi. Her iki tarafın da görüşmeler için Suudi Arabistan’ın Mekke’ye davetini kabul etmesi.
9 Şubat 2007 - Suudi Arabistan’ın Mekke kentinde bir araya gelen Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve HAMAS’ın siyasi lideri Halid Meşal öncülüğündeki tarafların, ulusal birlik hükümeti kurma konusunda anlaşma imzalaması.
12 Şubat 2007 - İsrail'in, 7 Şubat’ta başlattığı urak Duvarı ile Haremi Şerif’i birbirine bağlayan Faslılar Yolu’nu (Magrip Kapısı) yıkma çalışmalarını tepkiler üzerine durdurması.
11 Mart 2007 - Gazze Şeridi’nde El-Fetih ile HAMAS arasındaki çatışmaların yeniden baş göstermesi.
24 Nisan 2007 - 7 Nisan’dan itibaren İsrail’in Gazze Şeridi’ne yeniden saldırması üzerine HAMAS’ın silahlı kanadının, ateşkesin sona erdiğini ilan etmesi ve İsrail’e yeniden roket atmaya başlaması.
11 Haziran 2007 - HAMAS ve El-Fetih'in, Mısır’ın arabuluculuğunda yeni bir ateşkes imzalaması.
17 Haziran 2007 - Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın, HAMAS'a bağlı silahlı grupları yasa dışı ilan etmesi.
24 Haziran 2007 - İsrail hükümetinin, daha önce dondurulan 350 milyon dolarlık vergi iadelerinin Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a aktarımını onaylaması.
20 Temmuz 2007 - İsrail, Mahmud Abbas yönetimine destek vermek için 255 Filistinli mahkûmu serbest bıraktı.
2 Ağustos 2007 - ABD'nin, HAMAS’a karşı mücadele eden güvenlik güçlerine destek için Mahmud Abbas’a 80 milyon dolar hibe etmesi.
8 Ağustos 2007 - Mahmud Abbas'ın, HAMAS’ın diyalog çağrısını bir kez daha reddetmesi.
18 Ağustos 2007 - Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın, HAMAS hükümetinin daha önce yaptığı tüm atamaları iptal etmesi ve örgütle tüm bağları koparması.
2 Eylül 2007 - HAMAS’ı devre dışı bırakmak üzere seçim yasasında değişikliğe gidilmesi ve FKÖ’nün Filistin halkını temsil etme hakkını kabul etmeyen partilerin seçimlere girmesi yasaklanması.
28 Şubat 2008 - Sıcak Kış Oparasyonu.
* Gazze'de İsrail'e atılan füzelere karşılık olarak, 28 Şubat 2008 tarihinde İsrail Hava Kuvvetleri'ne bağlı uçaklar Hamas Lideri İsmail Haniye'nin evinin yanında bulunan bir polis karakolunu bombalayarak aralarında çocukların da bulunduğu sivillerin ölümüne neden oldular.
29 Şubat/3 Mart 2008 - İsrail’in Gazze Şeridi’ne düzenlediği 'sıcak Kış Operasyonu'nun tam anlamıyla başlaması.
* 1 hafta içerisinde 117'den fazla Filistin vatandaşı öldürülürken, 200 Filistinli de yaralandı. Yaklaşık 800 Filistinlinin evi tahrip edildi. Hamas tarafından atılan füzelerle de 3 İsrail vatandaşı hayatını kaybetti. ABD "İsrail ve Filistinliler arasındaki çatışmaların durması" çağrısında bulunurken Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas Gazze'ye yönelik saldırının "bir soykırım girişimi" olduğunu ifade etti. Tek bir saldırı sonucunda 54 Filistin vatandaşının hayatını kaybetmesinden sonra Avrupa Birliği de kayıtsız kalamadı ve "orantısız ve aşırı saldırılar nedeniyle İsrail'i kınayarak bu tip saldırılara son verme" çağrısında bulundu.
14 Nisan 2008 - FDKC’nin askerî kanadının lideri İbrahim Ebu İlba'nın İsrail saldırısı
19 Haziran 2008 - Mısır’ın arabuluculuğunda gerçekleşen pazarlıklar sonucu HAMAS ile İsrail arasında altı aylık ateşkes imzalanması.
* Hamas roket atmama, İsrail de Gazze’ye yönelik ambargoyu kaldırma ve suikastları durdurma sözü vermişti.
19 Aralık 2008 - HAMAS ile İsrail arasındaki altı aylık ateşkesin sona ermesi. (Ateşkes sürecinde ambargo hafifletilmediği gibi saldırılar azalsa da kesilmedi.)
27 Aralık 2008 - Gazze Savaşı / Gazze Katliamı / Dökme Kurşun Operasyonu
1 Ocak 2009 - İsrail uçaklarının Hamas’ın üst düzey liderlerinden Nizar Rayyan’ı evini bombalayarak öldürmesi.
3 Ocak 2009 - İsrail'in Gazze Şeridi’nde kara operasyonuna başlatması.
9 Ocak 2009 - Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın görev süresi fiilen dolmasına karşın başkanlık seçimlerinin ertelenmesiyle göreve devam etmesi.
15 Ocak 2009 - Hamas hükümetinin İçişleri Bakanı Said Siyam'ın, oğlu, erkek kardeşi ve ailesi ile birlikte İsrail’in füzeli saldırısında hayatını kaybetmesi.
16 Ocak 2009 - Gazze’ye silah kaçakçılığının önlenmesi konusunda ABD ve İsrail dışişleri bakanları arasında bir anlaşma imzalanması.
18 Ocak 2009 - 20 günden fazla süren katliamın ardından İsrail ateşkesi kabul ederek yerle bir ettiği Gazze Şeridi’nden çekilmeye başlaması.
21 Ocak 2009 - İsrail'in Gazze'den tamamen çekilmesi.
10 Şubat 2009 - İsrail genel seçimleri yapılmasıyla, Netenyahu'nun başkanlığa gelmesi.
14 Ağustos 2009 - Gazze’nin Refah bölgesinde Hamas’a bağlı güvenlik güçleri ile El-Kaide’yle bağlantısı bulunduğu iddia edilen Cünd-ü Ensarullah grubu arasında çıkan silahlı çatışmada, örgüt liderinin de aralarında bulunduğu 22 kişinin ölmesi, en az 100 kişi yaralanması.
5 Kasım 2009 - İsrail’in, Gazze’ye yönelik “Dökme Kurşun Operasyonu”nda orantısız güç kullanması nedeniyle savaş suçu işlemekle itham edildiği Goldstone Raporu'nun, BM Genel Kurulu’nda kabul edilmesi.
6 Ocak 2010 - 6 Aralık’ta İngiltere’den yola çıkan ve insani yardım malzemesi taşıyan “Filistin’e Yol Açık” konvoyunun, uzun ve meşakkatli bir yolculuğun ardından Gazze’ye ulaşması.
19 Ocak 2010 - Hamas’ın askerî kanadı İzzeddin Kassam Tugayları’nın kurucularından ve komutanlarından Mahmud el-Mebhuh'un, Dubai’de kaldığı bir otelde Mossad ajanları tarafından boğularak öldürülmesi.
31 Mayıs 2010 - “Rotamız Filistin Yükümüz İnsani Yardım” sloganıyla yola koyulan Gazze’ye Özgürlük Filosu’na İsrail donanmasının uluslararası sularda saldırması. Mavi Marmara gemisindeki 9 Türk yardım gönüllüsünün şehit edilmesi, 50’yi aşkın gönüllünün de yaralanması.
Haziran 2010 - Mavi Marmara katliamının ardından artan uluslararası baskılar karşısında Mısır, Refah sınır kapısını üç yıl sonra süresiz olarak açarken; İsrail de 20 Haziran’da ambargoyu hafifletme kararı alarak Gazze’ye girebilecek malların listesini yenilenmesi.
2 Eylül 2010 - İsrail’in Gazze’ye saldırması üzerine Aralık 2008’de rafa kaldırılan doğrudan barış müzakerelerinin, Filistin lideri Mahmud Abbas ile İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu tarafından Washington’da yeniden başlatılması.
22 Eylül 2010 - BM İnsan Hakları Konseyi yayımladığı raporunda, İsrail’in 9 Türk’ün ölümü ile sonuçlanan Mavi Marmara baskınını “yasa dışı, orantısız ve kabul edilemez gaddarlık” olarak nitelendirmesi ve Filistin toprağına deniz ablukası uygulamasının “yasa dışı” olduğunu belirtmesi.
23 Mart 2011 - İsrail Parlamentosu tarafından alınan bir kararla hükümete Nakba gününü anan herhangi bir sivil toplum örgütüne yapılan devlet yardımlarını tek taraflı olarak kesme yetkisi verilmesi.
Eylül 2011 - İsrail'in Gazze Şeridi'nde bir hafta boyunca düzenlediği hava saldırılarında 18 Filistinlinin yaşamını yitirmesi.
23 Eylül 2011 - Filistin Yönetiminin, Birleşmiş Milletler'e tam üye ‘devlet’ statüsü kazanmak amacıyla BM Genel Sekreteri Ban ki-Mun'a başvurması.
12 Ekim 2011 - İsrail ve Hamas'ın, beş yıldır esir olan asker Gilad Şalit ve binden fazla Filistinli mahkumun serbest kalması için anlaşması.
31 Ekim 2011 - Filistin'in, UNESCO Genel Konferansı'nın kararı ile kurumun 194'üncü üyesi olması.
1 Kasım 2011 - ABD'nin, Filistin'in UNESCO'ya üyelik başvurusu kabul edilince, örgüte Kasım 2011'de yapmayı planladığı 60 milyon dolarlık ödemenin iptal edildiğini duyurması.
18 Aralık 2011 - İsrail'in, Hamas ile Ekim 2011'de yaptığı esir değişim anlaşmasının ikinci aşaması çerçevesinde, kendi seçtiği 550 tutukluyu serbest bırakması.
23 Aralık 2011 - Filistinli gruplar El-Fetih ve Hamas'ın, uzun süren fikir ayrılıklarının ardından birleşme yolunda önemli bir adım atması ve Mısır’ın başkenti Kahire’de yapılan görüşmelerin ardından Hamas'ın, Filistin Kurtuluş Örgütü bünyesine katılma kararı alması.
9 Mart 2012 - 'Geri Gelen Ses Operasyonu' başlatılması.
* İsrail Silahlı Kuvvetleri 18 Ağustos 2011 tarihinde İsrail'in Mısır sınırındaki güvenlik güçlerine yönelik bombalı saldırılar gerçekleştirdiğini, bu dönemden sonra artan olayların ve sahip oldukları istihbaratın Filistinlilerin büyük bir saldırı hazırlığı içerisinde olduğunu gösterdiği iddiasıyla 9 Mart 2012 tarihinde Gazze şehrindeki bir araca yönelik saldırı düzenledi. Halk Direnişi Örgütü Genel Sekreteri Zahir El Kasi'nin öldürüldüğü saldırı sonrasında Filistinliler karşılık olarak İsrail'e yönelik roketli saldırılarını arttırdılar. Bu saldırılar sonucunda 74 Filistinli hayatını kaybetti.
13 Mart 2012 - İsrail'in, Gazze Şeridi'nde dört gün boyunca düzenlediği ve 25 Filistinlinin öldüğü operasyonlar sonrasında, taraflar Mısır'ın arabuluculuğunda anlaşmaya varılması.
21 Mayıs 2012 - Gazze Şeridi'ni 2007 yılından bu yana kontrolü altında tutan Hamas ile Filistin Kurtuluş Örgütü şemsiyesi altındaki en büyük grup olan El-Fetih'in, Filistin'de hükümet kurulması konusunda ilk adımı atması.
28 Ağustos 2012 - İsrail'de bir mahkemenin, 2003'te Gazze Şeridi'nde bir buldozer tarafından ezilerek hayatını kaybeden Amerikalı aktivist Rachel Corrie'nin ailesinin açtığı davada, orduyu suçsuz bulması.
14 Kasım/21 Kasım 2012 - HAMAS'ın askeri lideri Ahmet Cabari'nin öldürülmesi ile başlayan 'Savunma Taşı Operasyonu'
* BM Yüksek Komiseri'ne göre İsrail tarafından bir kez daha orantısız ve aşırıya kaçan bir güç uygulandı. New York Times'a göreyse "Politik liderler ve insan hakları savunucularının kesin kanaatine göre 19 Kasım 2012 tarihinde El Dalu ailesine uyarısız yapılan ve 5'i çocuk 10 kişinin öldürülmesine neden olan harekat bir savaş suçu ve katliam" olarak tanımlanıyordu. İngiliz Milletvekili Gerald Kaufman İsrail saldırılarının bir "savaş suçu" olarak tanımlanması gerektiğini ifade ederken, dünyadaki bir çok insan hakları kuruluşu İsrail'in eylemlerini kınadı. Filistin İnsan Hakları Derneği'ne göre saldırılar sırasında 158 Filistinli hayatını kaybederken, vefat edenlerin 102'si sivil vatandaşlardı. BM tarafından yapılan açıklamaya göreyse 177 Filistinli saldırılar nedeniyle hayatını kaybederken hayatını kaybedenlerin 107'si sivil vatandaşlar olarak tanımlandı.
30 Kasım 2012 - BM'nin Filistin’e, BM’de üye olmayan gözlemci devlet statüsünü verme kararını alması.
7 Temmuz 2014 - İsrail'in Gazze’ye yönelik 51 gün sürecek saldırılarını başlatması.
* Saldırılarda 530’u çocuk 302’si kadın 2 bin 100’den fazla Filistinli öldü, 10 binden fazla Filistinli de yaralandı. İsrail tarafında ise 64’ü asker 70 İsrailli öldü, 720 İsrailli de yaralandı.
01 Nisan 2015 - Filistin'in, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) resmen üye olması.
25 Haziran 2015 - Filistin'in, UCM’ye İsrail hakkında suç duyurusunda bulunması.
* Filistin yönetimi, biri İsrail’in son Gazze savaşı diğeri ise yasadışı yerleşim faaliyetleri ile ilgili mahkemeye iki ayrı dosya sunmuştu.
31 Aralık 2015 - Birleşmiş Milletler'in 2015 İsrail-Filistin raporunu yayınlaması.
* Rapora göre İsrail 2015 yılında 170 Filistinliyi öldürdü, 15 bin 377'sini yaraladı. İsrail son bir yıl içinde Batı Şeria ve Kudüs'te Filistinlilere ait 539 ev ve tesisi de yıktı.
28 Haziran 2016 - Türkiye ve İsrail arasında, Mavi Marmara davasının düşürüldüğü ve tazminat ödenmesi ile sonuçlanan anlaşmanın imzalanması.
30 Kasım 2016 - Rusya'nın, İsrail-Filistin sorunu konusunda açıklama yapması. Putin'in, İsrail-Filistin müzakerelerine yeniden başlanması çağrısı yapması ve 1967 sınırlarına tabi ve başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulmasını desteklediklerini vurgulaması.
23 Aralık 2016 - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin, İsrail'in işgali altındaki Filistin topraklarında yasadışı tüm yerleşim faaliyetlerini "hemen ve tamamen" durdurmasını öngören karar tasarısını kabul etmesi.
* Güvenlik Konseyi üyesi 15 ülkeden 14'u karar tasarısı için 'evet' oyu verirken, veto hakkı bulunan ancak bu hakkı kullanmayan ABD 'çekimser' oy kullandı. İsrail BMGK'nın kararına uymayacağını açıklarken ABD'ye çok sert tepki gösterdi.
14 Temmuz 2017 - İsrail polisinin Cuma günü sabah saatlerinde Mescid-i Aksa'da silahlı saldırıda bulunduğunu iddia ettiği üç Filistinliyi şehit etmesi.
* Bu olay üzerine Mescid-i Aksa'nın da içinde bulunduğu Harem-i Şerif bölgesine giriş-çıkışlar iki gün boyunca yasaklandı. Açıldığında ise giriş noktalarına metal detektörleri yerleştirildi. Dedektörleri protesto eden Filistinliler, Doğu Kudüs'ün sokaklarında namaz kılmaya başladı. Gerilimin arttırmasıyla Doğu Kudüs'te hem de Batı Şeria'da protestocu Filistinlilere İsrail polisi müdahale etti ve toplamda dört Filistinli şehit edildi. Ardından bir Filistinli, üç İsrailli sivili bıçaklayarak öldürdü.
15 Ağustos 2017 - Filistin İslami Hareket Lideri Şeyh Raid Salah'ın tutuklanması.
6 Aralık 2017 - ABD Başkanı Trump'ın, İsrail'in başkenti olarak Kudüs'ü tanıdıklarını belirterek, İsrail ABD Büyükelçiliği'ni Tel Aviv'den Kudüs'e taşıyacaklarını açıklaması.
13 Arlık 2017 - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan önderliğinde İstanbul'da toplanan İslam İşbirliği Teşkilatı'nın Doğu Kudüs'ü Filistin'in başkenti ilan etmesi.
19 Aralık 2017 - Filistin direnişinin sembol isimlerinden, cesaret ödüllü Ahed Et-Temimi'nin tutuklanması.
20 Aralık 2017 - İşgalci siyonist grupların, Mescid-i Aksa'nın altında bir sinagog açılışı yapması.
Kaynakça:
Sultan II. Abdülhamid ve Filistin; Refik Şakir en-Nedşe
Kudüs Tarihi; M. İsmail Basit, Hamza Zib Mustafa, Gassan Musa Muhibs, Said Süleyman Kik
Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi; Abdulfettah Al-Awasi
Resulullah'ın Beytülmakdis Fethine Dair Stratejik Planı; Abdulfettah Al-Awasi
Selahaddin Eyyubi; Ramazan Şeşen
Kudüs Davamız; Ahmet Varol
