Emevî devletinin beşinci halîfesidir. 646 yılında (hicri 24) Medîne’de doğmuştur. 705 yılında Şam’da (Dimaşk) cüzzam hastalığından vefat etmiştir. Babası Mervân bin Hakem’dir. Annesi tabiin olan ve Ebu Hureyre’den, Cabir bin Abdullah’dan, Ebu Sa’id-i Hudri’den ve diğer sahabeden hadîs-i şerîf dinleyip aktaran Aişe binti Muaviye idi. (1).

• 17 senesi Suriye ve Mısır’da, 14 senesi de bütün İslâm memleketlerinde olmak üzere; 21 yıl halifelik yaptı.
• Emevi coğrafyasında “bütünlük” sağlamıştır. Kuzey Afrika’yı da kontrol altına alarak, tüm İslam dünyasının bi’atını aldı. Ardından, Bizans da Emevilerin üstünlüğünü kabul etmek zorunda kaldı.
• Ayrıca, Abdülmelik, kendisinden sonra dört oğlu halife olduğundan, kendisine "Ebü'l-mülük" (hükümdarlar babası) denilmiştir. (2)

Kubbetü’s-Sahra

• Abdülmelik devrinde imar özel önem verilmiş, artık büyük bir imparatorluk haline gelen İslâm devletinin her tarafında yollar ve köprüler yapılmış, birçok eser meydana getirilmiştir.

• Abdülmelik bin Mervan’ı Kudüs’le de özdeşleştiren İslâm tarihinin büyük camilerinin ilki olan Kubbetü’s Sahra’nın inşası gelmektedir. Abdülmelik tarafından 689-691 yılları arasında inşa ettirilen ve Kudüs haremindeki kutsal kaya üzerinde yer alan Kubbetü’s Sahra, ortası kubbeli sekizgen yapıdadır. İslâm mimarisinin bilinen ilk kubbeli eserlerindendir ve Kudüs’ün fethinden sonra Hz. Ömer tarafından yaptırılan mescidin yerine inşa edildiği için Ömer Camii de denilmektedir.
• Abdülmelik döneminde, ordugâh şehirler kurulmaya devam edilmiş, posta hizmetleri ile istihbarat vazifesini yürüten “berid” teşkilatını organize ederek hakimiyet alanı büyüyen Emevi devletinin, zamanında isyanlar ve gelişmeler hakkında haber alıp, olaylara seri müdahale etmesini sağlamıştır.
• Ziraatın artırılması için bilhassa Irak’ta sulama kanalları açtırarak, halkın refah seviyesini yükselmiştir.
• Halife Abdülmelik’in önemli icraatlarından biri de ilk İslâmî sikkenin bastırılmasıdır. O tarihe kadar İslâm ülkelerinde Bizans ve Sâsânî paraları kullanılmakta idi. Ancak bu paraların kullanılması bazı sakıncaları vardı. Siyasî ve iktisadî sahalarda ortaya çıkan bu sakıncaları gidermek için Abdülmelik altın (dinar) ve gümüş (dirhem) sikkeler bastırdı; böylece İran ve Bizans paraları kullanımdan kalktı.

• Abdülmelik Arapça’yı resmî dil olarak kabul ederek, o zamana kadar Suriye’de Rumca, İran’da Farsça yapılan yazışmaları Arapçalaştırdı.
• Abdülmelik daha küçük yaşlardan itibaren kendini Kur'an, hadis ve fıkıh ilimlerine vermiştir. Hz. Osman, Ebu Hüreyre, Ebu Said el-Hudri, Ümmü Seleme, Muaviye, Abdullah b. Ömer ve diğer bazı sahabelerden (Radıyallahü anhüm ecmain) hadis öğrenmişti. Abdülmelik hadis ilmi ile ilgisini halifeliği sırasında da sürdürmüş, doğu eyaletlerinde bilinmeyen ve meşhur olmayan hadislerin ortaya çıkışıyla yakından ilgilenmiş ve 695 yılı hac mevsiminde söylediği hutbede, halkı bu hadislere karşı uyararak onları Kur'an'a ve dinin kesin hükümlerine sarılmaya çağırmıştır.

• Abdülmelik aynı zamanda içtihadda bulunabilecek kadar İslam hukukuna vakıf bir fakih idi. İlme olan saygısı sebebiyle, asrı saadet dönemi sonrasının tanınmış alimleri İbn Ömer, Hasan-ı Basri ve Enes bin Malik'i devrin meşhur, Haccac-ı zalime karşı korumuş ve öldürülmelerine engel olmuştur.

Kaynakça

http: //www.ehlisunnetbuyukleri.com/Islam-Tarihi-Ansiklopedisi/Detay/ABDULMELIK-BIN-MERVAN/32

Bozkurt, N. http://www.islamansiklopedisi.info/. http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=260305

YILDIZ, H. D. (tarih yok). https://islamansiklopedisi.org.tr. https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulmelik-b-mervan