Hz. Zekeriya Kimdir?
Zekeriyyâ kelimesininaslı İbrânîce Zekarya’dır. İslâmî kaynaklarda da kelimenin İbrânîce olduğu ve Zekeriyyü, Zekeriyyâ şeklinde telaffuz edildiği belirtilmektedir (İbn Düreyd, II, 324; Mevhûb b. Ahmed el-Cevâlîkī, s. 349; Jeffery, s. 151).
Benî İsrâîl peygamberidir. Soyu, Süleyman aleyhisselâma ulaşır. Kudüs’te bulunan Mescid-i Aksâ’da Tevrât yazar ve kurban kesmeyi idâre ederdi. Marangozluk yapar, el emeği ile geçinirdi. Kavmi tarafından şehîd edilmiş olup türbesi Halep’tedir.
ALLAH'TAN (C.C) PEYGAMBER İSTEDİLER
Zekeriyyâ as zamanında Şam ve Kudüs, Batlamyusçular’ın elindeydi. Bunlar, Beyt-i Makdis’e hürmet ederler ve İsrâîloğullarını hoş tutarlardı. Bu kavmin uluları, ibâdethâneden hiç dışarıya çıkmazdı. Beyt-i Makdis’te gece-gündüz ibâdet ederlerdi. O zamanlar İsrâîloğulları arasında bir peygamber yoktu. Kendilerine bir peygamber göndermesi için Allâh’a dua ettiler. Nihayet Zekeriyyâ (a.s) Allâh Celle Celâlühû tarafından peygamber olarak gönderildi.
O dönemde insanlar Beyt-i Makdis’te ibâdet etmekteydi. Erkek evlatları olunca da çocuklarını “–Yâ Rabbî! Oğlum olursa, onu sana ibâdet için Beyt-i Makdis’e nezir (adak) olarak adadım.” derdi. Bu şekilde erkek çocuklar mutlakâ Beyt-i Makdis’e adanırdı. Bu âdet, Mûsâ as zamanından kalmıştı.
Zekeriyyâ as, Süleyman as’ın soyundan olan Elisa ile evlendi. Elisa, Hz. Meryem’in (a.s) annesi olan Hanne’nin kız kardeşidir. Hanne’nin kocası, İmrân’dır. Zekeriyyâ aleyhisselâm ile Elisa’dan Yahyâ aleyhisselâm doğmuştur.
Hz. Zekeriyyâ’nın (a.s) Kur’an’da anılan bir başka özelliği de annesi tarafından mâbede adanan Hz. Meryem’in (a.s) himayesini üzerine almış olmasıdır. Hz. Meryem’in (a.s) mâbedde kimin himayesinde kalacağı hususunda İmrân ailesi arasında kura çekilince kura Hz. Zekeriyyâ’ya (a.s) çıkar. Rivayete göre Hz. Meryem’in korunmasını üstlendikten sonra Hz. Zekeriyyâ (a.s) mâbedde Hz. Meryem’e tahsis ettiği dua odasına (mihrab) her çıkışında onun yanında taze meyveler bulur. Bazı rivayetlere göre taze meyvelerden maksat onun kışın yaz meyvelerini, yazın da kış meyvelerini bulmasıdır. Meryem’e Allah tarafından meyveler ihsan edildiği bilgisine yer verilen rivayetlerde bu durumun Zekeriyyâ’yı (a.s), Allah’ın tıpkı Meryem’e (a.s) mevsim dışı meyveler ihsan etmesi gibi yaşlanmış bedenlerinde bir çocuk üretebileceği düşüncesine sevkettiği ve bunun için Allah’a dua ettiği belirtilir.
Kur’ân-ı Kerîm’de adı altı yerde geçen Zekeriyyâ (Âl-i İmrân 3/37, 38; el-En‘âm 6/85; Meryem 19/2, 7; el-Enbiyâ 21/89) duası kabul edilen, hayırlı işlere koşan (el-Enbiyâ 21/90), namaz kılan (Âl-i İmrân 3/39), Meryem’i himaye eden (Âl-i İmrân 3/37) bir kişi ve Allah’ın kulu olarak (Meryem 19/2) anlatılmaktadır (Fîrûzâbâdî, VI, 92-93). Kaynaklarda Zekeriyyâ’nın (a.s) Dâvûd (a.s) ve Süleyman (a.s) soyundan geldiği zikredilmektedir.
Hz. Zekeriya’nın Duası
وَزَكَرِيَّا إِذْ نَادَى رَبَّهُ رَبِّ لَا تَذَرْنِي فَرْدًا وَأَنْتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ
“(Ey Peygamberim!) Zekeriya’yı da an. O, Rabbine; ‘Rabbim! Beni tek (yalnız başıma çocuksuz) bırakma. Sen, vârislerin en hayırlısısın (her şeyim sana kalacaktır)’ diye dua etmişti.” (Enbiyâ, 21/89)
“Onun duasını da kabul buyurduk ve ona Yahyâ’yı armağan ettik. Eşini de kendisi için ıslah ettik (çocuk doğurmağa elverişli bir hâle getirdik). Gerçekten onlar hayır işlere koşarlar, umarak ve korkarak bize dua ederlerdi ve bize derin saygı gösterirlerdi.” (Enbiyâ, 21/90)
Hz. Zekeriya Şehit Edildi
Bir hadiste marangozluk yaptığı bildirilen Zekeriyyâ’nın (a.s) İslâmî kaynaklarda tıpkı oğlu Yahyâ (a.s) gibi şehid edildiği belirtilmektedir. Buna göre Yahyâ’nın (a.s) Büyük Herod tarafından idam edilmesinden sonra yaşadığı bölgeden kaçan Zekeriyyâ (a.s) yarılmış bir ağacın kovuğunda saklanmış, ancak elbisesinin bir kenarı dışarıda kalmış, düşmanlar da ağacı keserek ikiye bölmüş, böylece Zekeriyyâ (a.s) şehid edilmiştir (Sa‘lebî, s. 238-239). Türbesinin Halep Ulu Camii bitişiğinde olduğu rivayet edilmektedir (DİA, XV, 248-249).
(Vefatı Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı -İSAM)
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Nebiler Silsilesi-3, Erkam Yayınları